Η φυλή των Καλάς

Στη Δυτική περιοχή της ινδικής υποηπείρου, εκεί όπου σήμερα βρίσκεται το κράτος του Πακιστάν, έγινε πριν από αιώνες η συνάντηση των λαών της Ινδίας και της Ελλάδας. Αρχαίοι 'Ελληνες συγγραφείς, όπως ο Ηρόδοτος, μας ενημερώνουν ότι από τον 6ο π.Χ αιώνα υπήρχαν εκεί 'Ελληνες, αλλά και Βουδιστικά κείμενα, όπως το "Majjihima Nakaya", αναφέρονται σε "Κράτος Ελλήνων" την εποχή του Βούδα τον 6ο π.Χ. αιώνα στον Καύκασο (Hindukush), εκεί που σήμερα ζουν οι Καλάς. Η παρουσία των Ελλήνων στην ινδική υποήπειρο γίνεται περισσότερο αισθητή μετά τον 4ο π.Χ. αιώνα:

1. Με την εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου που διέσχισε τη χώρα του Ινδού (327-326 π.Χ).
2. Με την ανάπτυξη των ελληνικών Βασιλείων της Βακτρίας και της Ινδίας για τρεις περίπου αιώνες μετά τον Αλέξανδρο.
3. Με την άνθιση της Ελληνοβουδιστικής τέχνης της "Gadhara" για άλλους πέντε αιώνες.

Η χώρα του Πακιστάν καθίσταται ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα για τους 'Ελληνες, όχι μόνο για το ιστορικό παρελθόν της αλλά και για το παρόν της. Ο σημερινός επισκέπτης ακούει έκπληκτος τους φιλόξενους πολίτες αυτής της Χώρας να φέρουν με πολλή υπερηφάνεια το όνομα "Σικαντέρ Αζάμ" (Αλέξανδρος ο Μέγας). Να μιλούν για τις 6 Αλεξάνδρειες που υπάρχουν στη Χώρα τους, μεταξύ των οποίων είναι η Νίκαια-Αλεξάνδρεια και η Βουκεφάλεια-Αλεξάνδρεια. Να εμπιστεύονται την "Younani Medicine", δηλαδή την ελληνική Ιατρική, παιδί της Ιπποκράτειας, που έφερε μαζί του ο Αλέξανδρος. 'Εκπληκτος ο 'Ελληνας επισκέπτης των Μουσείων του Πακιστάν στο Καράτσι, στη Λαχώρη, στο Πεσάβαρ, στα Τάξιλα, διαβάζει γραμμένα στα ελληνικά τα ονόματα των 41 Ελλήνων Βασιλέων της Βακτρίας και της Ινδίας πάνω στα χρυσά και αργυρά τους νομίσματα: Δημήτριος, Μένανδρος, Αγαθοκέλεια ... Βλέπει το Βούδα με τα Απολλώνια χαρακτηριστικά, ντυμένο με τον ελληνικό χιτώνα, και διακρίνει στα ανάγλυφα της Gadhara, δίπλα στις Βουδιστικές Θεότητες, Ελληνικές, όπως του Δία και της Αθηνάς. Ανάμεσα στους κορινθιακούς κίονες και τις πέτρινες γιρλάντες με τ’ αμπελόφυλλα, τους κισσούς και τους ερωτιδείς, τους Τρίτωνες και τους 'Ατλαντες, τα ανάγλυφα με τις βακχικές σκηνές και τους ελληνικούς χιτώνες των αγαλμάτων, ξεχνά την απόσταση που χωρίζει το Πακιστάν από την Ελλάδα της Μεσογείου.
'Οταν μαθαίνουν ότι είναι 'Ελληνας, του συνιστούν να επισκεφθεί τους «συγγενείς» του στις Βόρειες περιοχές του Πακιστάν, εκεί όπου συναντώνται οι οροσειρές των Ιμαλαΐων και του ινδικού Καυκάσου (Hindukish). Οι παραδόσεις αυτών των φυλών με τα Μεσογειακά χαρακτηριστικά, στο Τσιτράλ, στο Χούνζα, στο Γκιλγκίτ, στο Σκαρντού με την ακρόπολή τους που την ονομάζουν Ισκαντέρια, δηλαδή Αλεξάνδρεια, τους θέλουν απογόνους των στρατιωτών του Μ. Αλεξάνδρου και έτσι προβάλλονται από τα έντυπα του Πακιστανικού Οργανισμού Τουρισμού.


Η ΦΥΛΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΣ

Οι 3.000 Καλάς ζουν σε 30 περίπου οικισμούς, πάνω στις απόκρημνες πλαγιές του Ινδικού Καυκάσου (Hindukush), σε υψόμετρο 2.500 μέτρων. Η παράδοση τους θέλει απογόνους των στρατιωτών του Μ.Αλεξάνδρου που παρέμειναν στις περιοχές αυτές, όταν ο στρατός του μεγάλου στρατηλάτη διέσχιζε τον ινδικό Καύκασο οδεύοντας προς Νότο. Η φυλή αυτή παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μας, γιατί δεν έχει εξισλαμισθεί και διατηρεί μια μοναδική στον κόσμο παράδοση με στοιχεία από την αρχαία ελληνική στη θρησκεία, έθιμα, μουσική, γλώσσα κ.λπ.

Η θρησκεία τους είναι πολυθεϊστική. Πατέρας των θεών και των ανθρώπων είναι ο DI ZAU (Δίας-Ζευς). Το όνομά του σημαίνει «αυτός που δίνει ζωή» μιας και οι λέξεις «DI» και «ZAU» σημαίνουν «Δίδω» και «Ζωή» αντίστοιχα. Τον πατέρα των θεών τον αποκαλούν και "Raintagarau" (Παντοκράτωρ) που σημαίνει αυτόν που «τα πάντα ελέγχει και κυβερνά». Η θεότητα του σπιτιού, της οικογένειας και της κοινότητας είναι η «Tsestak» (Εστία). Κάθε σπίτι έχει μια γωνιά αφιερωμένη σ' αυτήν και κάθε οικισμός ένα ναό, όπου συγκεντρώνονται για τις τελετές τους. Στα δάση, στα ποτάμια, στις κορυφές των βουνών κατοικούν διάφορα Πνεύματα (Νύμφες), που πολλές φορές βοηθούν τους Καλάς μέσω «διαμέσων» ανθρώπων οι οποίοι μπορούν και επικοινωνούν μαζί τους. Προστάτης των ποιμένων είναι ο "Sagikor" με ιδιαίτερο ιερό, που δέχεται προσφορές όταν οι ποιμένες κατεβαίνουν από τα υψώματα στα χωριά τους. Το τελετουργικό της θυσίας ακολουθεί την αρχαία ελληνική παράδοση, αφού και εδώ ο κέδρος και η βελανιδιά είναι τα ιερά δένδρα του DI ZAU. Ο καπνός των κλαδιών που καίγονται ευχαριστεί τους θεούς. Αυτοί που συμμετέχουν στη θυσία πρέπει να κάνουν καθαρτήριο λουτρό με νερό πηγής ή με μούστο από σταφύλια που έκοψαν πρόσφατα. Με το αίμα του ζώου ραντίζουν το βωμό και τη φωτιά που έχουν ανάψει. Κατά τη διάρκεια της τελετής όλοι οι άνδρες προσεύχονται μεγαλόφωνα στους θεούς. Οι γυναίκες δεν συμμετέχουν. Τα κέρατα του θυσιαζόμενου ζώου κοσμούν τις προσόψεις των σπιτιών, αφού το δικέρατο σύμβολο παραμένει ακόμα ιερό στον τόπο τους από τότε που ο μεγάλος στρατηλάτης το υιοθέτησε, όταν επισκέφθηκε το Ιερό του 'Αμμωνα Δία στην όαση Σίβα.

Οι Καλάς ακολουθούν σήμερα τα ίδια αρχαία έθιμα, δηλαδή καθαρτήρια λουτρά, ψήσιμο ειδικών άρτων, πυρσοφορίες, σεξουαλικά πειράγματα, προσφορά τροφών στους προγόνους τους κ.α. Στις θρησκευτικές εορτές που παρευρίσκονται και γυναίκες εκτελούνται γυναικείοι κυκλικοί χοροί. Οι γυναίκες είναι πιασμένες σε κύκλο με τα χέρια πλεγμένα πίσω από την πλάτη και συνοδεύουν το χορό με τραγούδι. Η οργανική συνοδεία που βρίσκεται στο κέντρο του κύκλου είναι ένα μεγάλο νταούλι, ξύλινες φλογέρες και τοξοειδής άρπα με τέσσερις χορδές που θυμίζει την αρχαιοελληνική λύρα. Μέσα στη θάλασσα των μουσουλμάνων της Ασίας, οι Καλάς είναι οι μόνοι που παράγουν κρασί και το χαίρονται στις γιορτές και στις συνάξεις τους. Η γλώσσα τους έχει στοιχεία από τα Περσικά, τα Σανσκριτικά και τα Ελληνικά, αφού βρίσκουμε λέξεις που έχουν κοινές ρίζες με τη δική μας γλώσσα.


ΝΟΜ όνομα
ΠΑΡΕΙΜ πορεύομαι, διαβαίνω εκ του πάρειμι
ΧΕΜΑΝ χειμώνας
ΙΛΑ έλα
ΔΟΝΤΟΥΓΙΑ δόντια
DI δίδω
ΙΣΠΑΤΑ χαιρετισμός, εκ του ασπάζομαι. Γι' αυτό φιλιούνται
όταν συναντιούνται μετά από καιρό

Αλλά και στη γύρω περιοχή, που μέχρι τα τέλη του προηγούμενου αιώνα ανήκε στην αυτόνομη επικράτεια του Καφιριστάν (χώρα των απίστων κατά τους Μουσουλμάνους, που κατάφεραν να εξισλαμίσουν το μεγαλύτερο ποσοστό των Καφίρς), συναντά κανείς στους χαιρετισμούς τους λέξεις όπως «χάιρε, χαϊρέτα, γιάμασις». Η γλώσσα των Καλάς δεν γράφεται. Οι Δανοί ερευνητές που ασχολούνται από το 1948 μαζί τους έχουν κατασκευάσει έναν τύπο αλφαβήτου που στηρίζεται στο φωνητικό.

Η ενδυμασία των γυναικών μοιάζει πολύ με τον αρχαίο χιτώνα. Το φόρεμά τους είναι μαύρο και είναι κεντημένο στα μανίκια, γύρω από το λαιμό και στον ποδόγυρο. Το χτένισμά τους είναι χαρακτηριστικό με τις πέντε πλεξούδες που το αποτελούν. Το γιορτινό καπέλο τους φέρει φούντα και κατά τη διάρκεια των γιορτών τους κοσμείται με φτερά και αρωματικά κλαδιά. Μοιάζει με το λοφίο περικεφαλαίας της Μακεδονίτικης στολής. τα θαλασσινά κοχύλια είναι απαραίτητο κόσμημα των καπέλων τους, πιθανό κατάλοιπο της θαλασσινής καταγωγής τους. Οι άνδρες μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα φορούσαν χιτώνιο-σάκο που το ονόμαζαν "Σακάτσι". Το καπέλο τους θυμίζει την αρχαία μακεδονική Καυσία. Ο τρόπος κατασκευής των σπιτιών τους έχει πολλά κοινά στοιχεία με το μακεδονίτικο σπίτι. Είναι κτισμένα με πέτρες και ξύλα και με εξώστη στο πάνω πάτωμα. Στις προσόψεις των σπιτιών τους υπάρχουν ξυλόγλυπτα μοτίβα που παραπέμπουν σε ανάλογα ελληνικά (μαίανδροι, ρόδακες, γεωμετρικά σχήματα και ακτινωτά αστέρια). Από παράδοση κάθονται σε καρέκλες και σκαμνιά, σε αντίθεση με τον παραδοσιακό τρόπο των Ασιατών που κάθονται οκλαδόν. Ο Πακιστανικός οργανισμός Τουρισμού τους προβάλλει ως απογόνους των στρατιωτών του Μ. Αλεξάνδρου. 'Ετσι πολλοί επισκέπτονται τις κοιλάδες τους για να γνωρίσουν τη μοναδική αυτή φυλή.

ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΩΝ ΚΑΛΑΣ

Οι Καλάς, αν και αντιμετωπίζουν σωρεία προβλημάτων απ' τους μουσουλμάνους και νεοεμφανισθέντες ρωμιοχριστιανούς, που καταφθάνουν συχνά-πυκνά από την "Ελλάδα", για να τους διδάξουν την μόνη "αλήθεια" του ξένου μαραγκού-προφήτου, δεν το βάζουν κάτω και σε πείσμα καιρών και εχθρών συνεχίζουν τον ευδαίμονα βίο της αυτοθεσμιζόμενης κοινότητάς τους, συμπληρώνοντας την ευδαιμονία τους ΚΑΙ με γιορτές, όπως ορίζει το Ελληνικό Έθος και η ζωή η ίδια.

Η γιορτή της άνοιξης που ονομάζεται ΙΩΣΗ, διαρκεί δύο ημέρες 14 και 15 "Μαϊου" και περιλαμβάνει χορούς, επισκέψεις και τραγούδια. Οι νέες κοπέλες μαζεύουν τα πρώτα λουλούδια της χρονιάς, ενώ οι οικογένειες αλλάζουν δώρα από τυρί και γάλα. Την παραμονή της γιορτής, οι μεγάλοι πάνε στα χωράφια να φροντίσουν τα καλαμπόκια, ενώ οι νέοι φτιάχνουν τα ΣΟΥΜΑΝ, βαμβακερές άσπρες λωρίδες με πολύχρωμα κρόσσια, που τις φορούν σταυρωτά οι άνδρες στις γιορτές. Την επόμενη μέρα, με την ανατολή του Ηλίου πηγαίνουν όλοι στο Ναό της Εστίας, ραντίζουν με γάλα τα νεογέννητα και δοκιμάζουν το πρώτο τυρί της χρονιάς, μαζί με τηγανίτες καλαμποκάλευρου. Μετά αρχίζει ο χορός των γυναικών στην κεντρική πλατεία, ενώ οι άνδρες συνοδεύουν με τύμπανα τα δυνατά τους τραγούδια. ¶λλοι χορεύουν μόνοι τους, κρατώντας ραβδί ή σκαλισμένο πελέκυ. Η γιορτή συνεχίζεται όλη την ημέρα, σταματούν με τη δύση του Ηλίου και συνεχίζουν την άλλη μέρα, όπου τραγουδούν ένα τραγούδι με το οποίο ευχαριστούν την καρυδιά για την αφθονία των καρπών της, ενώ κρατούν φύλλα της στα χέρια τους.

Στην γιορτή της συγκομιδής, οι γυναίκες πλένονται στο ποτάμι και χτενίζουν τα μαλλιά τους. Τη νύχτα, περνάνε μέσα απ' τα χωράφια με τα καλαμπόκια, ενώ μια γυναίκα ηλικιωμένη κόβει ένα καλαμπόκι το οποίο υποδηλώνει την αρχή της συγκομιδής της χρονιάς. Ο μοναδικός άνδρας που υπάρχει στη γιορτή αυτή, είναι ένας νεαρός βοσκός που παίζει μουσική σ' έναν αυλό, φτιαγμένο από κοτσάνι καλαμποκιού. Το ΟΥΤΣΑΛ είναι η γιορτή της συγκομιδής του σιταριού και του κριθαριού. Γιορτάζεται στα μέσα "Ιουλίου", διαρκεί δύο μέρες και περιλαμβάνει χορούς και τραγούδια.



Η γιορτή του καλοκαιριού λέγεται ΟΥΤΣΑΩ, γιορτάζεται τον "Αύγουστο" σ' ένα ιερό δάσος, όπου περιμένουν τους βοσκούς που θα γυρίσουν απ' τα βουνά, κουβαλώντας τυρί. Η γιορτή είναι αφιερωμένη στον ΣΑΓΙΓΚΟΡ (ΣΑΓΥΡΚΟΣ-ΣΑΤΥΡΟΣ) όπου προσφέρουν ψωμί στο Ιερό του, ενώ με την άφιξη των βοσκών που κουβαλάνε τα καλάθια με το τυρί, το ψωμί μαζί με το τυρί μοιράζεται στους θρησκευτές. Το ΠΧΟΥΛ είναι γιορτή της σοδιάς των καρυδιών και σταφυλιών. Γιορτάζεται από τις 20-25 "Σεπτεμβρίου" και απ' το μεσημέρι αρχίζει χορός, όπου οι άνδρες φωνάζουν "ΕΪΑ...ΙΟ!" και σφυρίζουν. Την ίδια στιγμή, οι γυναίκες αγκαλιασμένες γυρίζουν γύρω-γύρω, ενώ στο σημείο αυτό σταματάει η μουσική και ακούγονται μόνο φωνές. Μετά όλες οι γυναίκες ενώνονται σε κύκλο και τραγουδούν πολύ σιγά, ένα λυπητερό σκοπό. Τότε εισβάλουν στον κύκλο οι άνδρες, σφιρίζοντας και φωνάζοντας με τη συνοδεία του δυνατού ήχου των τυμπάνων, ενώ άλλοι άνδρες έξω απ' τον γυναικείο κύκλο χορεύουν ένα πολεμικό χορό. Προς το τέλος του "Σεπτεμβρίου" γιορτάζουν το μάζεμα των σταφυλιών, όπου τα τοποθετούν σε μεγάλους κάδους και θυσιάζουν μια γίδα, για να ραντίσουν με το αίμα της τα σταφύλια. Το πάτημα των σταφυλιών αρχίζει με ένα αγόρι παρθένο που πηδάει μέσα στο κάδο. Μόλις ετοιμαστεί το κρασί προσφέρουν σπονδές στους Ναούς των Θεών, ενώ δεν επιτρέπεται σε κανέναν να πάρει σταφύλια απ' τα κλίματα, πριν ολοκληρωθεί η τελετή.

Ο ΚΑΟΥΜΟΣ-ΚΩΜΟΣ είναι η μεγαλύτερη γιορτή των Καλάς και διαρκεί 15 ημέρες, απ' την 7η ως την 21η "Δεκεμβρίου", και αποτελεί τον εορτασμό της εισόδου του νέου έτους και της καινούργιας αρχής. Η πρώτη μέρα λέγεται ΣΑΡΑΣΣΗ, που σημαίνει "φέρτε το πεύκο". Την παραμονή της γιορτής οι άνδρες πάνε και κόβουν κέδρους. Κατά την διάρκεια της νύχτας είναι αναμένες δυο φωτιές (μια για κάθε φύλο), ενώ όλη την ημέρα οι γυναίκες φτιάχνουν ψωμί. Την αυγή, ένας ιππέας ανάβει την φωτιά σε όλα τα Ιερά. Οι οικογένειες ανταλάσσουν μεταξύ τους ένα δίσκο τυρί, για την εξασφάλιση της ενότητας. Το βράδυ όλοι οι θρησκευτές συγκεντρώνονται και οι τελετές αρχίζουν, όταν ο ιερέας σηκώνει τον πεύκινο πυρσό του. Μοιράζονται αμύγδαλα και αποξηραμένα φρούτα, ενώ παλιά καλάθια καίγονται συμβολίζοντας τον παλιό χρόνο που φεύγει. Οι θρησκευτές εισέρχονται στις τελετές προσποιούμενοι ότι ιππεύουν περήφανοι και συναντιούνται στην κεντρική πλατεία. Οι γυναίκες σε κύκλο χορεύουν αργά και ψάλλουν έναν ύμνο, ενώ δύο νέοι άνδρες σπάνε τον κύκλο και χορεύουν γελώντας με τα χέρια απλωμένα. Οι γυναίκες τότε γυρίζουν γύρω-γύρω και φωνάζουν. Αρχίζουν τότε χειρονομίες και φράσεις σεξουαλικού περιεχομένου, όπου οι άνδρες τους απαντούν πάλι με χειρονομίες, ενώ στο σημείο αυτό η μουσική σταματάει.

Η δεύτερη μέρα λέγεται ΓΟΣΤΣΑΡΑΣ και περιλαμβάνει επίκληση για την προστασία των κοπαδιών. Μικρά κορίτσια μεταφέρουν καλάθια με ψωμί και τυρί που τα προσφέρουν στις παντρεμένες αδελφές τους, ενώ παίρνουν ως αντάλλαγμα δαχτυλίδια, χάντρες και κρεμαστά κοσμήματα. Την τρίτη μέρα, οι γυναίκες πηγαίνουν στο ποτάμι για να επιδιορθώσουν τα φορέματά τους, ενώ οι ανήλικες κοπέλες λούζουν τα μαλλιά τους. Την τέταρτη μέρα τρώνε σπόρους και φασόλια, μαζί με καρύδια τα οποία συμβολίζουν τη γέννηση και την ανάπτυξη. Την πέμπτη μέρα ξεκουράζονται, ενώ την έκτη οι τελετουργικές ζωγραφιές ανακαινίζονται στα Ιερά σπ' τους άνδρες και εφήβους. Οι βοσκοί κατευθύνουν τα κοπάδια τους κοντά στους Ιερούς χώρους, κυνηγούν ζώα και κυκλώνουν τους αγρούς, συμβολίζοντας με αυτόν τον τρόπο την ασφάλεια και την αφθονία. Τα κορίτσια μαζεύουν καλάμια απ' το ποτάμι και κάνουν βούρτσες, που τις διακοσμούν με κόκκινες κλωστές. Η έβδομη είναι μέρα της επιστροφής των νεκρών και η στιγμή της ενώσεως μεταξύ νεκρών και ζωντανών. Προσφέρονται ρύζι, κολοκύθια, σταφύλια, καρύδια, μούρα, μήλα, αχλάδια, κολιέ απ' αμύγδαλα, ψωμί και κρασί. Οι θρησκευτές συγκεντρώνονται στα Ιερά, περιμένοντας τους προγόνους, που θα έλθουν σύντομα. Μια φωτιά από πεύκα ανάβει στο Ιερό του ΜΑΧΑΝΔΕΟ (γίγαντας ευνοϊκός προς τους ανθρώπους), ενώ φτιάχνουν ένα μικρό φρούριο και του βάζουν φωτιά.

Την όγδοη μέρα καθαρίζουν τα σπίτια τους και τα κοσμήματα κεφαλής. Βράζουν νερό που έχει πριν εξαγνιστεί με την φωτιά ενός πυρσού από πεύκο. Η ένατη είναι μέρα εξαγνισμού των γυναικών. Αρχίζει μια επταήμερη περίοδος ερωτικής αποχής που λέγεται ΝΤΙΤΣ. Οι άνδρες φτιάχνουν ψωμί από σπασμένα καρύδια και σκληρό τυρί, που ετοιμάζεται σε υπαίθριο χώρο και θα προσφέρθει στους Θεούς. Πριν απ' την προετοιμασία εξαγνίζεται με καπνό πεύκου το κοντινότερο Ιερό. Τα ψωμιά που ετοιμάζονται λέγονται ΣΙΣΑΟ και ΚΟΥΤΟΥΡΟΥΛΙ. Το πρώτο είναι σχηματισμένο σε τρεις θηλές μαστού, επειδή σύμφωνα με την πράδοση η νεράϊδα ΓΥΛΗ που βοήθησε τον Απόλλωνα στην πρώτη του επίσκεψη είχε τρεις μαστούς, ενώ το δεύτερο έχει σχήμα μισοφέγγαρου και συμβολίζει τα απόκρυφα σημεία των γυναικών. Είναι αφιερωμένο στην Θεά των φρούτων και προσφέρεται στις γυναίκες που επισκέπτονται τον εξαγνισμένο χώρο. Οι άνδρες πίνουν κρασί γύρω απ' την φωτιά, και μόλις έλθουν οι γυναίκες τις πλησιάζουν, ρίχνουν νερό στα κεφάλια τους και περνούν ένα κομμάτι κέδρου τρεις φορές πάνω απ' το κεφάλι της νεότερης, και αφού επαναλάβουν τη διαδικασία για κάθε γυναικείο μέλος, το πετάνε μακριά. Ένα κομμάτι κέδρου κόβεται και πετιέται στην φωτιά κι εκεί, παρουσία των Θεών, οι γυναίκες τρώνε το ψωμί, ενώ οι βοσκοί προσεύχονται στον ΙΑΤΣ, ο προστάτης των ζώων. Τη δέκατη μέρα οι άνδρες πλένονται τη νύχτα και ετοιμάζεται ένα καρυδένιο ψωμί το οποίο λέγεται ΕΑΓΛΕ. Λεπτές γραμμές ζύμης απλώνονται στο πάνω μέρος του ψωμιού και φτιάχνονται στρογγυλά σχήματα από βελανίδια, που μοιάζουν με γραμμές φτερών. Το ψωμί ετοιμάζεται πάνω σε μια λευκή, λεπτή πλάκα και ψήνεται σε μια βαθιά, μαύρη πλάκα από σχιστόλιθο.

Την ενδέκατη μέρα γίνεται η μεγάλη θυσία. Οι βοσκοί διακοσμούν κέρατα από τριάντα γίδες με πεύκο. Ανάβουν φωτιά στο Ιερό του ΣΑΓΙΓΚΟΡ και προσφέρουν ψωμί. Συσσωρεύουν πεύκα στα δεξιά του Ιερού και δύο νέοι άνδρες θυσιάζουν ο καθένας 15 γίδες. Με το αίμα που υπάρχει στα χέρια τους, ραντίζουν την φωτιά, τους κορμούς της βελανιδιάς, το Ιερό και τις πέτρες του Ιερού Τραπεζιού, ενώ οι γυναίκες χορεύουν στην πλατεία. Η δωδέκατη είναι ημέρα των ευλογιών. Οι γυναίκες βάζουν φτερά παγωνιού στο κεφάλι, για να γιορτάσουν το πέρασμα του χρόνου, ενώ οι άνδρες κρατούν γούρια με πολύχρωμα σχέδια και φορούν στα κεφάλια τους βλαστάρια βελανιδιάς. Την 13η μέρα γιορτάζουν τη νύχτα των φώτων. Υψώνουν πυρσούς τριών μέτρων απ' τις βάσεις των δένδρων, ενώ μακριά κομμάτια ξύλου κόβονται και δένονται μεταξύ τους με ίνες ιτιάς. Χορεύουν όλη τη νύχτα γύρω από μια τεράστια πυρά.

Την 14η μέρα, οι άνδρες φοράνε γυναικεία ρούχα και κρύβουν τα πρόσωπά τους με μάσκες, ενώ όλοι προσπαθούν να βρουν ποιος είναι ο καθένας! Την 15η μέρα φτιάχνουν ένα ψωμί που περιέχει κομμάτια κρέατος, βότανα, καρύδια, σπόρους ροδιού, αλάτι και μαγιά. Τα ζευγάρια έχουν προσευχηθεί στον Απόλλωνα, ελπίζοντας στη γέννηση υιών και τον έχουν δοξάσει: "Ο Μπαλομάιν ήλθε στο χωριό και πήρε το μερίδιό του. Τιμή σ' εσάς απόγονοι των προγόνων σας, που διατηρείτε τα Έθιμα. Όταν θυσιάζετε καίγοντας κέδρους, ο καπνός ανυψώνεται κατ' ευείαν στους ουρανούς, δείχνοντας πως ο Θεός έχει δεχθεί τις προσευχές σας. Ο Μπαλομάιν φεύγει ευχαριστημένος..."

Για το τελευταίο γεύμα με κρέας, χρησιμοποιούνται το κεφάλι και τα πόδια. Τα κεφάλια που είναι καρφωμένα σε δοκάρια καίγονται στην φωτιά. Οι γυναίκες βράζουν τα πόδια και το κεφάλι μιας γίδας, ενώ ένα εξαγνισμένο αγόρι ρίχνει καρύδια στο στάβλο. Ανάβουν φωτιά κι οι γυναίκες αρχίζουν να τραγουδούν. Μετά την θυσία της γίδας και την προσφορά ψωμιού, αρχίζει η επίσημη έναρξη του κωμού, όπου οι χοροί και τα τραγούδια συνεχίζουν μέχρι το πρωί.


ΓΑΜΟΙ

Οι γάμοι των Καλάς τελούνται μέσα στο Ναό της Εστίας. Η νύφη και ο γαμπρός οδηγούνται μέσα στο Ναό κι ανάβουν μια φωτιά. Ένα παρθένο αγόρι, 15-16 ετών θυσιάζει μια γίδα και ραντίζει με το αίμα της το Ναό και το ζεύγος. Η νύφη τότε παίρνει πέντε γλυκίσματα, ενώ το αγόρι ρίχνει στην φωτιά κέδρο και μετά τη σβήνει με νερό. Μετά παίρνει τα κομμάτια του κέδρου και τα πετάει πάνω απ' το κεφάλι της νύφης. Ο γάμος έχει ολοκληρωθεί όταν η νύφη φάει τα γλυκίσματα.


ΚΗΔΕΙΕΣ

Το πένθος διαρκεί τρεις ημέρες και υπάρχουν τρεις γυναίκες, εκ των οποίων οι δύο χορεύουν, ενώ η τρίτη βρίσκεται στο νεκροκρέβατο μαζί με το νεκρό και επαναλαμβάνει με θρηνητικό τρόπο την φράση "Ω έγγονε του ΣΙΑΡΑΚΑΤ". Την στιγμή της ταφής ένα χορτάρινο ομοίωμα καίγεται, και μόλις περάσει ένας χρόνος τοποθετείται ένα ξύλινο ομοίωμα στο φέρετρο. Το σώμα του νεκρού τοποθετείται σ' ένα ξύλινο φέρετρο και μεταφέρεται με το σκέπασμα ανοικτό στο Ναό της Εστίας. Για δύο μέρες οι συγγενείς κι οι φίλοι μένουν στο Ναό μαζί με το νεκρό, όπου χορεύουν και τραγουδούν σε χαμηλούς τόνους. Αν υπάρχει βαρύ πένθος, σκοτώνουν ένα κοράκι και το κρεμούν έξω απ' την πόρτα τους.


πηγη: diodos