Άγιο Όρος: ένας τόπος με οικουμενικές συντεταγμένες και ουράνιο προσανατολισμό

Άγιο Όρος: ένας τόπος με οικουμενικές συντεταγμένες και ουράνιο προσανατολισμό






Του μητροπολίτου Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικολάου*



Πηγή: Περιοδικό Πεμπτουσία, τ. 22 Δεκέμβριος 2006 – Μάρτιος 2007.

Eπιμέλεια/δακτυλογράφηση: Σ. Μ.







Η πνευματική ακτινοβολία του Αγίου Όρους είναι αναμφισβήτητη και, ασφαλώς, οφείλεται στο ότι πολλοί άνθρωποι έφθασαν στην αγιότητα αγωνιζόμενοι εν κρύπτω σ' αυτό. Πολλοί προσκυνητές βρίσκουν στο Όρος τα τελευταία χρόνια ψυχική ανάπαυση και γαλήνη, πνευματική καθοδήγηση και στήριξη.





Όσο ψηλότερα ανεβαίνει κανείς, τόσο, όπως μας λένε οι επιστήμονες, η βαρύτητα αδυνατίζει, τόσο λιγότερο αισθάνεται κανείς την έλξη της γης, τόσο χαλαρώνουν οι δεσμοί μαζί της, τόσο πιο εύκολα μπορεί να αποχωρισθεί από την απαιτητική και διεκδικητική παρουσία της. Τόσο πιο ανάλαφρος γίνεται.

Άλλα και τόσο πιο κοντά αισθάνεται προς τον ουρανό που είναι μεν ασαφής, αλλά είναι τόσο υπαρκτός και τόσο ποθητός. Αν και λιγότερο ψηλαφητός, μοιάζει πιο αληθινός από την γη. Όσο πιο ψηλά ανεβαίνει, τόσο ο αέρας καθαρίζει, οι ακοές εκλεπτύνονται, ο ορίζοντας διευρύνεται, η σχέση με το αληθινό εντείνεται.





Η αλήθεια είναι πιο πειστική από την πραγματικότητα.


Το Άγιον Όρος είναι ο κατ' εξοχήν τόπος στην Ορθοδοξία όπου ο μοναχισμός για χίλια και πλέον χρόνια βιούται στην πλέον απόλυτη μορφή του. Μπορεί οι αιώνες να προσθέτουν και το κοσμικό αποτύπωμά τους πάνω στο σώμα του, μπορεί -και είναι φυσικό- οι άνθρωποι να εκφράζουν και εκεί τα ελαττώματα η ακόμη και τα πάθη τους, μπορεί και ο σημερινός πολιτισμός να έχει κάνει την ζημιά του, όμως το Όρος διατηρεί κατά έναν ανεξήγητο μυστικό τρόπο το ευλογημένο ήθος του, τις συνεχείς και μοναδικές αποδείξεις της χάριτος του, την σπάνια και ιδιότυπη πνευματική δύναμή του, την ολοζώντανη σχέση του με τον τόπο της βασιλείας του Θεού και τον καιρό του Κυρίου. Το φρόνημα του δεν κινδυνεύει από τις λάθος επιλογές, δεν βλάπτεται από τον κακό εκσυγχρονισμό, δεν φθείρεται από τις εποχές και από τους ανθρώπους, τους όποιους ανθρώπους. Η αλήθεια του αντέχει.

Μοιάζει με βράχο που τα κύματα των πολιτικών επιρροών, της αλόγιστης χρήσης της τεχνολογίας, του τουρισμού, των ενδομοναχικών διενέξεων, αντιζηλειών, ακόμη και εμπαθειών, των τοπικιστικών αντιλήψεων, των πάσης φύσεως εχθρών, το μόνο που καταφέρνουν είναι ή προς καιρόν να τον σκεπάζουν ή απλά να γλείφουν την εξωτερική του επιφάνεια, αφήνοντας το περιεχόμενο του κυριολεκτικά ανέπαφο.

Κάτι υπάρχει που πραγματικά το προφυλάσσει. Ίσως να είναι η μοναχική πολυμορφία του, ίσως η διαχρονική αντοχή του, ίσως η φυσικότητα της μοναχικής έκφρασής του, ίσως οι θησαυροί, τα κειμήλια και η αίγλη του, ίσως το άβατο και το αυτοδιοίκητο του, ίσως ο οικουμενικός χαρακτήρας του, ίσως η θεομητορική σκέπη και προστασία του, ίσως η ειδική χάρη του. Το Βυζάντιο, παρά την θεοκρατικότητά του, ύστερα από 11 αιώνες δόξης έπεσε. Το Όρος διανύει τον 14ο αιώνα της ζωής του, αλλά βαδίζει με τον βηματισμό του μέλλοντος αιώνος και σού δίνει την αίσθηση ότι είναι ένας τόπος ουκ εκ του κόσμου τούτου (Ιω. 18, 36) που η σχέση του με τον χρόνο είναι όση και η επαφή της επιφάνειας του με τον αέρα, το δε πολίτευμα του εν ουρανοίς υπάρχει (Φιλιπ. 3, 20).





Όρος πίον, όρος τετυρωμένον (Ψαλμ. 67.15)


Έχοντας χαλαρή σχέση με την εγκοσμιότητα και εφημερότητα, όντας συνεχώς εστραμμένο προς τα έσχατα και τα υψηλά, μοιάζει με μια αγκαλιά που χωρεί όλους και ένα βλέμμα που διακρίνει και τα επέκεινα και του χρόνου και της λογικής. το Όρος έχει γεωγραφικές συντεταγμένες στην Ελλάδα, αλλά δεν ανήκει σε αυτήν.

Ίσως να είναι το κατεξοχήν κομμάτι της ορθόδοξης ζωής που υπογραμμίζει την καθολικότητα και οικουμενικότητα της Εκκλησίας. Ανάμεσα στα μοναστήρια του, έχει ένα Ρωσικό, ένα Σερβικό και ένα Βουλγαρικό. Διαθέτει δύο Ρουμανικές σκήτες και φιλοξενεί μοναχούς από χώρες και πολιτισμούς μακρυνούς, όπως το Περού και η Κολομβία. Μέσα στα γεωγραφικά του πλαίσια τελείται η θεία λατρεία σε πλείστες όσες γλώσσες, εκφράζονται ποικίλοι πολιτισμοί, αποτυπώνονται πολλές παραδόσεις, υπάρχει μια θαυμάσια και ισόρροπη ποικιλομορφία. Τίποτε από όλα αυτά δεν παρεμποδίζει την ενότητα της πίστεως, την καθολικότητα του ορθοδόξου πνεύματος, την οικουμενικότητα της εκκλησιαστικής μαρτυρίας.

Αντίθετα, όλα αυτά αποδεικνύουν ότι ο λόγος του Θεού δεν περιορίζεται από γλώσσες, δεν περισφίγγεται από σύνορα, δεν ασφυκτιά από πολιτισμικές εκφράσεις, ίσως ούτε και από θρησκείες. Είναι ενδιαφέρον ότι από τα μέλη του Συλλόγου «Οι Φίλοι του Αγίου Όρους» στην Αγγλία, μόνον το ένα τρίτο είναι Ορθόδοξοι. Οι μη Ορθόδοξοι συγγραφείς που καταθέτουν τον εντυπωσιασμό τους και την υποψία της μυστικής δυνάμεως του όλο και πληθαίνουν. Το Όρος συγκινεί κάθε καρδιά.

Ο χώρος και ο χρόνος αποκτούν άλλη διάσταση και προοπτική. Η σχέση με τα γήινα, τα εφήμερα, τα φθαρτά είναι εντελώς συμβατική. Έννοιες όπως χρήμα, ιδιοκτησία, περιουσία, επένδυση, διασκέδαση, ανταγωνισμός, συμφέρον, εκφυλίζονται σε εντελώς δευτερεύοντες όρους. Από τα γήινα εδώ επιλέγονται τα εντελώς αναγκαία. Η ψυχή ξανοίγεται στα ουράνια. Εδώ κυριαρχεί το ενδιαφέρον για τα αιώνια, για την βασιλεία του Θεού. Η ιστορία δεν υπάρχει για να λατρεύεται, άλλα για να θεμελιώνει το παρόν. Το μέλλον δεν παρουσιάζεται για να εκτονώνει τα πιεσμένα συναισθήματα, άλλα για να μεταμορφώνει το παρόν. Όλος ο χρόνος συμπυκνώνεται στην αγκαλιά του. Το Όρος ακολουθεί το παλαιό ημερολόγιο με την συνείδηση ότι είναι λάθος, χωρίς αυτό να ενοχλεί, και με τον λογισμό ότι είναι για τον τόπο το δοκιμασμένο. Άλλο. Και ο βυζαντινός χρονικός κύκλος της ημέρας, που είναι τόσο άβολος στην πράξη, φαίνεται πως εδώ έχει τον λόγο του. Το Όρος ζει στον δικό του χρόνο. Έχει ξεφύγει από τους πιο σφιχτούς κλοιούς και έχει νικήσει και τις πιο παντοδύναμες κυριαρχίες.

Ο χρόνος δεν δεσμεύει. Η παράδοση δεν περιορίζει. Το λειτουργικό τυπικό δεν φυλακίζει. Η εθνική ταυτότητα και η γλώσσα δεν απολυτοποιούνται. Η μόρφωση δεν αποτελεί προνόμιο. Διακρίσεις δεν υπάρχουν. Οι συγκρίσεις αποφεύγονται. Αυτό που κυριαρχεί είναι η αδιάλειπτη παράσταση ενώπιον του Θεού και το αγκάλιασμα του σύμπαντος κόσμου.

Εις τα όρη ψυχή αρθώμεν όθεν η βοήθεια ήκει (Ψαλμ. 120,1)

Το πρώτο ιδίωμα του Άθωνα είναι ότι είναι Όρος, και μάλιστα νοητόν. Είναι σημείο υψηλόν. Αντιπροσωπεύει μία ζωή που προσεγγγίζεται ως ανάβασις, απολαμβάνεται ταις υψηλαίς φρεσί, αναφέρεται στην τα άνω ατενίζουσαν καρδίαν, που επιζητεί τον εν υψηλοίς κατοικούντα, τον Ύψιστον. Είναι ενδιαφέρον ότι στην παράδοση της Εκκλησίας μας υπάρχουν τέσσερις αγιογραφικές αναφορές σε όρη στα όποια συνέβησαν αποκαλυπτικά γεγονότα.

Στο Όρος Σινά, ο Μωυσής παραλαμβάνει τις δέκα εντολές, την έκφραση της θείας βουλήσεως. Συνομιλεί μαζί Του, ακούει την φωνή Του και αντικρύζει τα οπίσω Του (Έξοδος κεφ. 19 και 20).

Στο Καρμήλιον Όρος, ο προφήτης Ηλίας προσεύχεται, εισακούεται η φωνή του, λαμβάνει την απάντηση του Θεού και αισθάνεται την παρουσία Του. Γεύεται τα σημεία της δυνάμεως Του (Γ' Βασ. κεφ. 18,19 και 20).

Στο Όρος των Ελαιών, λαμβάνει χώραν το γεγονός της Θείας Αναλήψεως του Κυρίου, ο όποιος θεώνει το πρόσλημμα και επί των ώμων την πλανηθείσα άρας ανθρωπείαν φύσιν τω Θεώ και Πατρί προσήγαγε. Εδώ υπεμφαίνεται η δόξα και τιμή της ανθρωπινής φύσεως (Πράξ. 1,12).

Τέλος, στο Όρος Θαβώρ, ο Κύριος φανερώνει την δόξαν Του στο μέτρο που αντέχει να την αναγνωρίσει η ανθρώπινη φύση και εκπέμπει το Θείο Φως Του (Ματθ. 17,1-8).

Το Όρος είναι όρος των θείων εντολών, είναι τόπος του πρακτικού βίου, τόπος υπομονής, ταπείνωσης, αγάπης, τόπος θείων επενδύσεων. Είναι τόπος διηνεκούς βίας της φύσεως, και ανελλιπούς φυλακής των αισθήσεων, είναι τόπος άκρας, αδιάλειπτου και ανυποχώρητου ασκήσεως και αποταγής.

Είναι τόπος προσευχής και σημείων. Η προσευχή είναι αδιάκοπη, από πολλούς, εκτενής και μακρά. Οι ασκητές ξεκινούν με την δύση του ήλιου την ολονυκτία τους, οι κοινοβιάτες παίρνουν την σκυτάλη το μεσονύκτιο, το πρωί τελείται η Θεία Λειτουργία, κατά την διάρκεια της ημέρας οι ακολουθίες των Ωρών, στο διακόνημα, στο κελλί, στον χρόνο της ησυχίας και της φιλόθεης αδολεσχίας ακούγεται διαρκώς και από πολλούς η επανάληψις των θείων νοημάτων της ευχής. Οι γλώσσες προσεύχονται, η αρχιτεκτονική των ναών υπογραμμίζει την ένταση της προσευχής, το πρόγραμμα, οι μακρές ακολουθίες, οι καρδιές των μοναχών όλα διακατέχονται από το άρωμα της προσευχητικής μελωδίας.

Το Όρος φανερώνει την ακρότητα των ανθρωπίνων καταστάσεων. Έχει την μεσότητα του διακριτικού ήθους, αλλά και την δίχως άκριτες ακρότητες θεία ακρότητα του απόλυτου και ασυμβίβαστου βίου και φρονήματος. Η καθημερινή αγρυπνία, η απουσία της γυναικείας παρηγοριάς έστω και ως εικόνος, η δεδομένη υπακοή, η χωρίς προσωπικές επιλογές ζωή, υπογραμμίζουν την φυσικότητα της υπέρ φύσιν καταστάσεως. Στο Όρος αναδεικνύεται το μεγαλείο της ανθρώπινης φύσεως. Ο τόπος λειτουργεί ως εργαστήριο θεώσεως. Την εν σαρκί ζωήν σου κατεπλάγησαν αγγέλων τάγματα, ψάλλει ο αθωνικός κόσμος, τιμώντας τον πατέρα του άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη. Τα ανθρώπινα μέτρα εκτείνονται στα έσχατα όρια τους. Εδώ, άγιοι, όπως ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, γίνονται επόπται της Θεότητος. Άγιοι, όπως ο άγιος Μάξιμος ο Καυσοκαλύβης, αποτινάσσουν την γήινη βαρύτητα ώστε και να ίπτανται. Άγιοι, όπως ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, εκφράζουν την ευφυΐα τους ως φωτισμό και μεταμορφώνουν την γνώση τους σε αποκαλυπτικό λόγο. Άγιοι, όπως οι σύγχρονοί μας π. Παΐσιος, π. Εφραίμ, γέρων Ιωσήφ ο Ησυχαστής, συνδυάζουν την βία στην ζωή τους με την Χάρη, όπως οι παλαιοί γέροντες της ασκητικής γραμματείας. Άγιοι όπως ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ή οι επίσης σύγχρονοί μας π. Σωφρόνιος και π. Πορφύριος αντλούν δυνάμεις από το αθωνικό φρέαρ για λίγα χρόνια και μεταμορφώνονται σε παγκόσμιους αναμορφωτές και ιεροκήρυκες και θεολόγους διά βίου. Το Όρος όμως δεν είναι μόνον τόπος της ανθρώπινης πνευματικής δόξας. Και στα τέσσερα προαναφερθέντα όρη, η παρουσία του Θεού υποδηλώνεται από την εμφάνιση κάποιας νεφέλης. στο Σινά ως νεφέλη γνοφώδης, εντός της όποιας εισέρχεται ο Μωυσής, αισθανόμενος αλλά μη ορών τον Κύριο (Έξοδος 19, 16 και 24). Στο Καρμήλιον όρος η νεφέλη λύει την σιγή του ουρανού και φέρνει υετόν κατά θαυμαστόν τρόπον (Γ' Βασ. 18, 44). στο Όρος της Θείας Αναλήψεως νεφέλη υπέλαβε τον Κύριο και τον αναφέρει στον ουρανό (Πραξ. 1, 9). Τέλος, στο Θαβώρ νεφέλη φωτεινή επεσκίασε τους μαθητές και φωνή εκ της νεφέλης λέγουσα ούτος έστιν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδόκησα, αυτού ακούετε καταδεικνύει την συμπαρουσία του Θεού Πατρός (Ματθ. 17. 5).

Το Όρος ζει μέσα στην νεφέλη των χαρίτων του θεού. Άγια λείψανα ευωδιάζουν. ιερές εικόνες μυροβλύζουν, τα αναμενόμενα ανατρέπονται, τα προσδοκώμενα υπερβαίνονται, οι εκπλήξεις ξεπερνούν τα συνηθισμένα γεγονότα, ο Θεός ενεργεί πιο δυνατά από τους φυσικούς νόμους και την λογική. Μέσα στην Αγιορείτικη νεφέλη εισέρχεσαι ως επισκέπτης και διαπιστώνεις, όπως ο Μωυσής, ότι στα χέρια σου βρίσκονται οι πλάκες των θείων εντολών. Διευκολύνεσαι στην τήρηση τους. Σε ξαφνιάζει η παρουσία της και αιφνιδιάζεσαι από το σημείον του υετού της χάριτος του Θεού. Την αισθάνεσαι ως μυστήριο και πίπτεις επί πρόσωπον φοβούμενος σφόδρα, όπως οι μαθητές στο Θαβώρ. την αντικρίζεις και ακούς την φωνή του Θεού Πατρός μέσα σου. Την νιώθεις ως αψηλάφητο θεϊκό μεγαλείο και ατενίζεις εις τον ουρανόν, όπως οι απόστολοι στο Όρος των Ελαιών και επιστρέφεις μετά μεγάλης μυστικής χαράς.

Αν το Όρος της θεϊκής παρουσίας φωτίζει με την θέα των αποκαλύψεων, η νεφέλη του θείου μυστηρίου πληροί την καρδία με την ταπείνωση της άχτιστου χάριτος. Στο Άγιον Όρος ζεις το θαύμα, αντιλαμβάνεσαι την αγιότητα, φωτίζεσαι από όσα μπορείς να δεις, τρέφεσαι από όσα αδυνατείς να προσεγγίσεις, φρονείς εν εαυτώ ο και εν Χριστώ Ιησού (Φιλιπ. 2, 5).

Πριν από αρκετά χρόνια με πλησίασε κάποιος νεαρός φοιτητής. Με πολλή διστακτικότητα, άλλα και με την ένταση του απαιτητικού αναζητητή, μού δήλωσε ότι είναι άθεος, που όμως θα ήθελε πολύ να πιστέψει, άλλα δεν μπορούσε. Χρόνια προσπαθούσε και αναζητούσε, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Συνομίλησε με καθηγητές και μορφωμένους. Άλλα δεν ικανοποιήθηκε η δίψα του για κάτι σοβαρό. Άκουσε για μένα και αποφάσισε να μοιρασθεί μαζί μου την υπαρξιακή ανάγκη του. Μού ζήτησε μια επιστημονική απόδειξη περί υπάρξεως Θεού.

Ξέρεις ολοκληρώματα ή διαφορικές εξισώσεις; τον ρώτησα. Δυστυχώς όχι, μού άπαντα. Είμαι της Φιλοσοφικής. Κρίμα! διότι ήξερα μία τέτοια απόδειξη, είπα εμφανώς αστειευόμενος. Ένιωσε αμήχανα και κάπου σιώπησε για λίγο. Κοίταξε, του λέω. Συγγνώμη που σε πείραξα λιγάκι. Άλλα ο Θεός δεν είναι εξίσωση, ούτε μαθηματική απόδειξη. Αν ήταν κάτι τέτοιο, τότε όλοι οι μορφωμένοι θα τον πίστευαν. Να ξέρεις, αλλιώς προσεγγίζεται ο Θεός. Έχεις πάει ποτέ στο Άγιον Όρος; Έχεις ποτέ συναντήσει κανέναν ασκητή; Όχι, πάτερ, αλλά σκέπτομαι να πάω, έχω ακούσει τόσα. πολλά.. Αν μού πείτε, μπορώ να πάω και αύριο. Ξέρετε κανέναν μορφωμένο να πάω να τον συναντήσω;

-Τι προτιμάς; Μορφωμένο που μπορεί να σε ζαλίσει ή άγιο που μπορεί να σε ξυπνήσει;

-Προτιμώ τον μορφωμένο. Τους φοβάμαι τους αγίους.

-Η πίστη είναι υπόθεση της καρδιάς. Για δοκίμασε με κανέναν άγιο. Πώς σε λένε; ρωτώ. Γαβριήλ, μου άπαντα.

Τον έστειλα σε έναν ασκητή. Του περιέγραψα τον τρόπο προσβάσεως και του έδωσα τις δέουσες οδηγίες. Κάναμε κι ένα σχεδιάγραμμα. Θα πας, του είπα, και θα ρωτήσεις το ίδιο πράγμα. Είμαι άθεος, θα του πεις, και θέλω να πιστεύσω. Θέλω μια απόδειξη περί υπάρξεως Θεού. Φοβάμαι, ντρέπομαι, μου άπαντα. Γιατί ντρέπεσαι και φοβάσαι τον άγιο και δεν ντρέπεσαι και φοβάσαι έμενα; ρωτώ. Πήγαινε απλά και ζήτα το ίδιο πράγμα.



Σε λίγες μέρες, πήγε και βρήκε τον ασκητή να συζητάει με κάποιον νέο στην αυλή του. Στην απέναντι μεριά περίμεναν άλλοι τέσσερις καθισμένοι σε κάτι κούτσουρα. Ανάμεσα σε αυτούς και ο Γαβριήλ βρήκε δειλά την θέση του. Δεν πέρασαν περισσότερα από δέκα λεπτά και η συνομιλία του Γέροντα με τον νεαρό τελείωσε.

Τι γίνεστε, παιδία; ρωτάει. Έχετε πάρει κανένα λουκουμάκι; Έχετε πιει λίγο νεράκι; Ευχαριστούμε, Γέροντα, απήντησαν, με συμβατική κοσμική ευγένεια. Έλα εδώ, λέει απευθυνόμενος στον Γαβριήλ, ξεχωρίζοντας τον από τους υπόλοιπους. θα φέρω εγώ το νερό, πάρε εσύ το κουτί αυτό με τα λουκούμια. και έλα πιο κοντά να σού πω ένα μυστικό: Καλά να είναι κανείς άθεος, άλλα να έχει όνομα αγγέλου και να είναι άθεος; Αυτό πρώτη φορά μου συμβαίνει.



Ο φίλος μας κόντεψε να πάθει έμφραγμα από τον αποκαλυπτικό αιφνιδιασμό. Πού εγνώρισε το όνομα του; Ποιος του αποκάλυψε το πρόβλημα του; Τι, τελικά, ήθελε να του πει ο γέροντας;

-Πάτερ, μπορώ να σας μιλήσω λίγο; Μόλις που μπόρεσε να ψελλίσει. Κοίταξε, τώρα σουρουπώνει, πάρε το λουκούμι, πιες και λίγο νεράκι και πήγαινε στο πιο κοντινό μοναστήρι να διανυκτερεύσεις. Πάτερ μου, θέλω να μιλήσουμε, δεν γίνεται; Τι να πούμε, ρε παλληκάρι; Για ποιόν λόγο ήλθες;



Στο ερώτημα αυτό ένιωσα αμέσως να ανοίγει η αναπνοή μου, αφηγείται. Η καρδιά μου να πλημμυρίζει από πίστη. Ο μέσα μου κόσμος να θερμαίνεται. Οι απορίες να λύνονται χωρίς κανένα λογικό επιχείρημα, δίχως καμία συζήτηση, χωρίς την ύπαρξη μιας ξεκάθαρης απάντησης. Γκρεμίσθηκαν μέσα μου αυτομάτως όλα τα αν, τα γιατί, τα μήπως και έμεινε μόνον το πώς και το Τι από δω κι εμπρός.

Ό,τι δεν του έδωσε η σκέψη των μορφωμένων, του το χάρισε ο ευγενικός υπαινιγμός ενός άγιου, αποφοίτου μόλις της τέταρτης τάξης του δημοτικού. Οι άγιοι είναι πολύ διακριτικοί. Σού κάνουν την εγχείρηση χωρίς αναισθησία και δεν πονάς. Σου κάνουν την μεταμόσχευση χωρίς να σού ανοίξουν την κοιλιά. Σε ανεβάζουν σε δυσπρόσιτες κορυφές δίχως τις σκάλες της κοσμικής λογικής. Σου φυτεύουν την πίστη στην καρδιά, χωρίς να σού κουράσουν το μυαλό.

Άβατον και Θεοβάδιστον

Το Άγιον Όρος είναι το πανεπιστήμιο της καρδιάς, είναι το θεραπευτήριο του έσω ανθρώπου. Σε φιλοξενεί σε πνευματικές κορυφές που δεν τις προσεγγίζεις ούτε με το πιο σύγχρονο αερόστατο της κοσμικής συλλογιστικής. Η Χάρις εδώ δίνει ασυνήθεις εκφράσεις στην αλήθεια.

Το βασικό ερώτημα στο Όρος δεν είναι αν υπάρ­χει Θεός. Αυτό φαίνεται σαν να έχει λάβει προ πολ­λού την οριστική απάντηση του. Ούτε το αν ο Θεός μας είναι καλύτερος από των άλλων. Αυτό το μάς δεν νοείται κτητικά - ο Θεός είναι δικός μου- αλλά διατυπώνεται υιϊκά, κενωτικά -εγώ αγωνίζομαι να γίνομαι δικός Του. Το ζητούμενο είναι ο αγώνας μετοχής στην θεία φύση Του (Β' Πέτρ. 1, 4), η αξιοποίηση της συγγένειας μαζί Του, η απόκτηση της αίσθησης της παρουσίας Του, το πως και το υγιές της εμπειρίας Του.

Η αξία του δεν έγκειται στους επιμέρους χαρισματικούς μοναχούς του, όσο πολλοί, όσο μεγάλοι κι αν είναι αυτοί. Το μεγαλείο του κρύβεται στο ότι αποτελεί τόπο αναπαύσεως του Θεού. Όπως για άγνωστους σε μάς λόγους, σε μερικές εικόνες, που ιστορούν το ίδιο πρόσωπο με άλλες, συγκαταβαίνει διαφορετικά, και δίνει ειδική χάρη σε αυτές που δεν δίνει στις υπόλοιπες, όπως μεταξύ των δώδεκα αγαπημένων μαθητών Του είχε και τον ηγαπημένον, όπως ανάμεσα στους λαούς του επιλέγει και τον περιούσιον, όπως μόνον σε συγκεκριμένα σημεία, την κολυμβήθρα της Βηθεσδά ή του Σιλωάμ, επιτελεί τα θαύματα της φανερώσεώς Του, έτσι επιλέγει και τόπους μέσα στη δημιουργία Του που εκφράζει ιδιαίτερα την Χάρη Του. Το Άγιον Όρος είναι το Όρος του Θεού.