Το μυστήριο του νησιού του Πάσχα

Το μυστήριο του νησιού του Πάσχα

Η άφιξη

Το Νησί του Πάσχα βρίσκεται στο Νότιο Ειρηνικό, μεταξύ της Χιλής και της Ταϊτής. Διαμορφωμένο από μία σειρά ηφαιστειακών εκρήξεων, ήταν κατοικήσιμο μόνο από πουλιά και λιβελλούλες της θάλασσας για εκατομμύρια χρόνια. Οι απότομες πλαγιές του, κάποτε εθεάθησαν με μεγάλη ικανοποίηση από μια κουρασμένη ομάδα πολυνησιακών ναυτικών. Γιατί αυτοί οι ναυτικοί εγκατέλειψαν την αρχική τους χώρα, για πόσο καιρό έμειναν στο νησί του Πάσχα, ή γιατί έφυγαν τόσο απότομα, είναι μερικές ερωτήσεις στις οποίες δεν θα έχουμε ποτέ την απάντηση. Το νησί του Πάσχα είναι ένα από τα πιο απομονωμένα κατοικημένα νησιά στον κόσμο.

Οι ιεραπόστολοι έκαναν την περισσότερη ζημία στην ιστορία του νησιού, ακόμα και από τους περουβιανούς εμπόρους σκλάβων, οι οποίοι σκλάβωσαν και εμπορεύτηκαν τους περισσότερους από τους κατοίκους του νησιού. Οι ιεραπόστολοι είναι αυτοί που προχώρησαν στην καταστροφή όλων των ξύλινων γλυπτών, θρησκευτικών χειροποίητων αντικειμένων και επιπλέον αρκετών επιγραφών γνωστών ως Rongo - Rongo, οι οποίες αποτελούσαν ένα αρχείο της χαμένης γλώσσας του Rapa Nui. Έτσι λίγες από αυτές τις επιγραφές σώζονται σήμερα, τόσες που κανένας δεν είναι σε θέση να τις αποκρυπτογραφήσει. Οι πρώτοι άποικοι βρήκαν ένα πλούσιο σε βλάστηση νησί, γεμάτο με γιγαντιαίους φοίνικες, που χρησιμοποίησαν για να φτιάξουν τις βάρκες και τα σπίτια τους. Διάφορες κοινότητες διαμορφώθηκαν καθώς ο πληθυσμός αυξανότανε και διάφορα πληθυσμιακά κέντρα δημιουργήθηκαν σε διάφορες περιοχές του νησιού. Ένα πράγμα τους έδενε όλους μαζί, η κατασκευή αγαλμάτων και η λατρεία που διαμόρφωσαν γύρω από αυτά.

Τα περίφημα αγάλματα του νησιού του Πάσχα.

Κατασκευή των αγαλμάτων

Είναι ασαφές γιατί οι κάτοικοι του νησιού του Πάσχα κατασκεύαζαν αγάλματα σε τέτοιο μεγάλο βαθμό. Το πως κατασκευάζονταν, είναι σχεδόν γνωστό. Κάθε άγαλμα φτιαχνότανε στο λατομείο. Η μαλακή ηφαιστειακή τέφρα ήταν τέλειο υλικό για τη γλυπτική αγαλμάτων. Χρησιμοποιούσανε μία σκληρότερη ηφαιστειακή πέτρα, για να σκαλίσουν το άγαλμα στον βράχο. Τελικά όταν ένα άγαλμα τελείωνε, αποκόπτονταν από τον βράχο και το μετακινούσανε προσεκτικά χρησιμοποιώντας τους γιγαντιαίους κορμούς των φοινίκων για να τα κυλούνε στο έδαφος. Στοιχείο της δυσκολίας της μετακίνησης των αγαλμάτων, είναι τα κατά μήκος των αρχαίων μονοπατιών σπασμένα και εγκαταλελειμμένα αγάλματα.
Κατά μήκος των αρχαίων μονοπατιών, υπάρχουν αγάλματα τα οποία είναι σπασμένα και εγκαταλελειμμένα, στοιχείο της δυσκολίας της μετακίνησης των αγαλμάτων.

Πρόσφατες προσομοιώσεις υπολογιστών έχουν εμφανίσει ότι ένα μέσο άγαλμα θα μπορούσε να μετακινηθεί από το λατομείο σε απόσταση 10 χιλιομέτρων, σε λιγότερο από 5 ημέρες, χρησιμοποιώντας περίπου 70 άτομα. Οι θεωρία αυτή, τέθηκε πρόσφατα σε δοκιμή σε ένα επιτυχές πείραμα για να μετακινήσουν ένα αντίγραφο αγάλματος. Μόλις γινότανε η μετακίνηση, το άγαλμα τοποθετούνταν επάνω σε μεγάλες πλατφόρμες, με μία απίστευτη ακρίβεια στις συναρμολογήσεις των πετρών. Για δεκαετίες, ο ανταγωνισμός για να χτιστεί το μεγαλύτερο και καλύτερο άγαλμα ανέβαινε. Ο πολιτισμός είχε φθάσει στο αποκορύφωμά του. Και έπειτα κάτι πήγε τρομερά στραβά...

Εγκαταλελειμμένα αγάλματα. Όλα τελείωσαν απότομα.

Το περίεργο της υπόθεσης
Αν ρωτήσετε τους σημερινούς κατοίκους του νησιού, σχετικά με την ονομασία των αγαλμάτων, θα σας απαντήσουν ότι στην γλώσσα τους τα ονομάζουν: mata kita rane. Για να βρείτε ποιο είναι το περίεργο της υπόθεσης, εσείς το μόνο που έχετε να κάνετε, είναι να δείτε τι ομοιότητες έχει αυτή η ονομασία, με την ελληνική φράση: Μάτια κοιτάνε ουρανό. Δηλαδή: Τα μάτια που κοιτάνε τον ουρανό.
Ευχαριστούμε τον χρήστη Fotis για αυτή την πληροφορία.
Αν ρωτήσετε τους σημερινούς κατοίκους του νησιού θα σας απαντήσουν ότι στην γλώσσα τους τα αγάλαματα τα ονομάζουν: mata kita rane, ονομασία που μας θυμίζει την ελληνική φράση: Τα μάτια που κοιτάνε τον ουρανό.


Η πτώση του πολιτισμού

Οι πρώτοι σύγχρονοι άποικοι όταν ανακάλυψαν το νησί, αναρωτήθηκαν πώς κάποιος θα μπορούσε να έχει επιζήσει σε μια τέτοια περιοχή χωρίς ούτε ένα δέντρο. Πράγματι, αυτό ήταν ένα μυστήριο έως ότου τα πρόσφατα δείγματα που λήφθηκαν από τους κρατήρες, έδειξαν ότι το νησί ήταν δασώδες με γιγαντιαίους φοίνικες, οι οποίοι τώρα έχουν εκλείψει. Τα δέντρα κόπηκαν για ξυλεία, για τα σπίτια, για φωτιά, και τελικά για κυλίνδρους και μοχλούς για να κινήσουν τα αγάλματα. Με την απώλεια των δασών, το έδαφος άρχισε να διαβρώνεται. Οι καλλιέργειες άρχισαν να αποτυγχάνουν και οι κάτοικοι ξεκίνησαν έναν εμφύλιο πόλεμο για τα λιγοστά αγαθά που έμειναν. Πιθανόν οι νικητές να έτρωγαν τους νεκρούς εχθρούς τους για να κερδίσουν δύναμη, τα κόκαλα που βρίσκονται στο νησί φανερώνουν τα στοιχεία αυτού του κανιβαλισμού. Ο πολιτισμός και η κοινότητες του νησιού, που είχαν αναπτυχθεί επί 300 συνεχόμενα χρόνια, κατέρρευσαν. Δεν υπήρχε κανένα ξύλο στο νησί για να φτιάξουν βάρκες διαφυγής. Οι λίγοι επιζώντες του εμφύλιου πολέμου, άρχισαν να παίρνουν τα απομεινάρια του πολιτισμού τους και να δραπετεύουν. Ένα πράγμα άφησαν πίσω, τα αγάλματα.
Μία άλλη άποψη από τα περίφημα αγάλματα του νησιού του Πάσχα που κοιτάζουν το ηλιοβασίλεμα.

Μαθήματα από το παρελθόν;

Τεχνολογικές πρόοδοι. Αύξηση πληθυσμού. Μείωση των στοιχείων συμπεριφοράς. Σπατάλη των πρώτων υλών. Πόλεμος. Κατάρρευση. Σας φαίνονται γνωστά; Η ιστορία του νησιού του Πάσχα είναι η ιστορία των χρόνων μας. Υπάρχουν διαφορές όμως. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι το νησί του Πάσχα είναι πολύ μικρό και ότι ήταν μόνο θέμα χρόνου μέχρι να χρησιμοποιηθούν όλες οι πρώτες ύλες. Σε ένα νησί όμως τόσο μικρό όσο το νησί του Πάσχα, ήταν εύκολο να φανούν τα αποτελέσματα της αποδάσωσης. Αλλά οι κάτοικοι συνέχισαν τις καταστρεπτικές ενέργειές τους. Προσευχήθηκαν προφανώς στους Θεούς τους, για να ξαναγίνει γόνιμο το έδαφος, έτσι θα μπορούσαν να συνεχίσουν να το βιάζουν, αλλά οι Θεοί δεν απάντησαν. Οποιοσδήποτε ήταν ικανός να αλλάξει εκείνο το οικοσύστημα, τα αποτελέσματα ήταν προβλέψιμα. Το άτομο που έκοψε το τελευταίο δέντρο, θα μπορούσε να δει ότι ΗΤΑΝ το τελευταίο δέντρο. Παρόλα αυτά, το έκοψε.

Μία άποψη του νησιού που δείχνει την σπατάλη των κατοίκων μέχρι και του τελευταίου δέντρου.

Αυτό είναι το πιο τρομακτικό σημείο. Καθώς τα δάση μας πέφτουν από τους εκσκαφείς, υπάρχουν πολλοί που προσπαθούν γενναία να τα σώσουν. Είναι προφανές, τώρα που έχουμε τους δορυφόρους που μας εμφανίζουν την τεράστια αποδάσωση, ότι υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα. Και όμως οι ηγέτες μας αλλά και πλειοψηφία άλλων ατόμων, συνεχίζουν ανέμελα, σαν να μην συμβαίνει τίποτα. Εμφανίζονται πρόθυμοι να ισοπεδώσουν τα τελευταία δέντρα για να χτίσουν τα αγάλματα της εποχής μας. Τεχνολογία & Ανάπτυξη. Θα συμφιλιώσουμε τους τρόπους ζωής μας με την ευημερία του περιβάλλοντος, ή εμείς οι άνθρωποι είμαστε πάντα οι ίδιοι; όπως αυτός που έκοψε το τελευταίο δέντρο;

Η καταστροφή ενός αρχαίου πολιτισμού, μήπως πρέπει να είναι ένα μάθημα για το σύγχρονο κόσμο;

Από τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου και μετά, τα περιβαλλοντικά προβλήματα του κόσμου δεν φαίνονται και τόσο σημαντικά πλέον. Ενώ όλοι έχουν στραμμένο το βλέμμα τους στην τρομοκρατία, δεν βλέπουν ότι το περιβάλλον αυτού του πλανήτη, μας στηρίζει όλους μας και όταν το αγνοούμε, θέτουμε τους εαυτούς μας σε κίνδυνο. Τα μαθήματα του νησιού του Πάσχα, είναι τόσο επίκαιρα, όσο ποτέ άλλοτε.

[img][/img]











Το νησί του Πάσχα βρίσκεται νότια της Χιλής, στον Νότιο Ειρηνικό Ωκεανό. Ανήμερα το Πάσχα έφτασαν σε αυτόν τον τόπο οι πρώτοι Ευρωπαϊοι εξερευνητές το 1722 και του έδωσαν λόγω της ημέρας το όνομα που διατηρεί ως και σήμερα.




Το νησί του Πάσχα είναι από τα πιο απομονωμένα κατοικίσιμα νησιά του πλανήτη μας. Σε αυτόν τον τόπο διάφορες κοινότητες διαμορφώθηκαν και ανέπτυξαν ανταγωνισμό μεταξύ τους. Ωστόσο, η κατασκευή αγαλμάτων και η λατρεία γύρω από τα πέτρινα αγάλμτα έδενε τους ανομοιογενείς πληθυσμούς. Από τη μία απροσδιόριστος είναι ο λόγος που οι κάτοικοι του Νησιού του Πάσχα κατασκεύαζαν αγάλματα. Από την άλλη, ο τρόπος που τα κατασκεύαζαν έχει προσδιοριστεί. Επεξηγηματικά κάθε άγαλμα κατασκευαζόταν στο λατομείο και με ηφαιστειακή τέφρα γινόταν η γλυπτική του. Έπειτα, σμιλευόταν με σκληρή ηφαιστειακή πέτρα πάνω στον βράχο. Όταν ένα άγαλμα τελείωνε, αποκόπτονταν από τον βράχο και 70 άνθρωποι το κυλούσαν στο νησί πάνω σε γιγάντιους κορμούς φοινίκων ώσπου να φτάσει στην προορισμένη θέση του. Χαρακτηριστικό δείγμα της δυσκολίας της μετακίνησης των αγαλμάτων είναι τα καταμήκος των αρχαίων μονοπατιών σπασμένα, εγκαταλελειμμένα αγάλματα.

Οι σημερινοί κάτοικοι ονομάζουν τα αγάλματα mata kita rane. Ονομασίες που παραπέμπουν ηχητικά στην ελληνική φράση μάτια που κοιτάνε τον ουρανό.





Νίκη Κυριακοπούλου





Πηγή: blue-planet.gr

ΤΑ ΑΓΑΛΜΑΤΑ ΦΡΟΥΡΟΙ

Τα αγάλματα moai αποτελούνταν από την ahu (αχού), την πέτρινη βάση που έφτανε τα 150 μέτρα και πάνω της τοποθετούνταν τα τεράστια αγάλματα, το κύριο σώμα και το pukao (πουκάο), το πέτρινο «καπέλο» που τοποθετούνταν στην κορυφή των αγαλμάτων. Τα χαρακτηριστικά των moai ήταν το χαμηλό μέτωπο, τα βαθουλωμένα μάτια και τα μακριά αυτιά. Οι κατασκευαστές, συνήθιζαν να τοποθετούν στα μάτια των αγαλμάτων άσπρα κοράλλια με κόκκινες κόρες πιστεύοντας πως αυτή η πράξη τους προσέδιδε μεγάλη δύναμη.

Πριν την κατάρρευση του πολιτισμού του νησιού, πιστεύεται ότι υπήρχαν πάνω από 300 moai παραταγμένα στις ακτές του νησιού ενώ άλλα 700 βρίσκονται αυτή τη στιγμή παρατημένα στο σημείο κατασκευής τους, όλα μισοτελειωμένα. Το πιο επιβλητικό από αυτά είναι το φημισμένο El Gigante που ζυγίζει γύρω στους 155 τόνους και το ύψος του φτάνει τα 22 μέτρα!

Πως όμως μπορούσαν αυτοί οι απλοί άνθρωποι χωρίς εξελιγμένη τεχνολογία στη διάθεσή τους να μεταφέρουν αυτά τα τεράστια αγάλματα από τον τόπο κατασκευής τους μέχρι το σημείο στο οποίο τα στήνανε τελικά; Και πως κατάφερναν να τα ανυψώσουν;

Σε αυτό το σημείο δεν έλειψαν βέβαια και οι θεωρίες περί εξωγήινων δυνάμεων που παρενέβησαν στο έργο αυτό πραγματοποιώντας το «ακατόρθωτο»! Η τελική εξήγηση όμως είναι πολύ απλούστερη. Τα μεγάλα πέτρινα αγάλματα κατασκευάζονταν στο λατομείο του νησιού, το Ράνο Ραράκου, με πρώτη ύλη, μαλακό ηφαιστιογενές υλικό από το ηφαίστειο. Ο πέτρινος όγκος σκαλιζόταν με εργαλεία από βασάλτη δίνοντας την τελική μορφή του αγάλματος. Η μεταφορά του τώρα στον τελικό προορισμό, γινόταν με κορμούς δέντρων πάνω στους οποίους κυλούσαν τα αγάλματα ξαπλωμένα. Όταν έφταναν στο σημείο τοποθέτησης του αγάλματος, το ανύψωναν σιγά-σιγά με τη βοήθεια σκοινιών (κάτι που απαιτούσε την συμμετοχή πολλών ατόμων), τοποθετώντας πέτρες στο κενό που δημιουργούταν από πίσω ώστε να μην πέσει και μέχρι να φτάσει στην τελική του θέση.
Ποιός ο λόγος όμως που σε ένα τόσο μικρό νησί κατασκευάστηκαν τόσα πολλά και μεγάλων διαστάσεων αγάλματα; Οι μελετητές του νησιού υπέθεσαν ότι τα moai κατασκευάζονταν ως σύμβολα θεοποίησης των προγόνων. Από την άλλη όμως, εξαιτίας της στραμμένης προς τη θάλασσα πλάτης τους, θεωρήθηκε ότι χρησιμοποιούνταν ως προστάτες της γης και των κατοίκων της.

ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ – ΑΠΟΜΕΙΝΑΡΙ ΤΗΣ ΧΑΜΕΝΗΣ ΜΟΥ;

Κάποιοι ερευνητές συνδέουν το Νησί του Πάσχα με τη χαμένη ήπειρο Μου, η οποία υποτίθεται πως βρισκόταν σε εκείνη την περιοχή. Υποστηρίζουν ότι το νησί αποτελεί κομμάτι αυτής της ηπείρου που διασώθηκε μετά τις πλημμύρες, τους σεισμούς και τις εκρήξεις των ηφαιστείων που τελικά κατέστρεψαν τη χώρα αφήνοντάς μας τα σημερινά νησιά του Ειρηνικού. Βάση αυτής της θεωρίας, υπέθεσαν πως το Νησί του Πάσχα ήταν ο τόπος κατασκευής των moai τα οποία στη συνέχεια μεταφέρονταν σε όλη την έκταση της ηπείρου.
Μια δεύτερη θεωρία αναφέρει ότι η νήσος αποτελούσε έναν ιερό τόπο ταφής της Μου και ότι τα αγάλματα ήταν ένα είδος επιτύμβιων μνημείων.

Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ Η ΕΡΗΜΩΣΗ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ

Η καταστροφή της ζωής στο νησί αποδείχθηκε ότι οφείλεται στη διατάραξη του οικοσυστήματος. Μελέτες έδειξαν ότι, αρχικά, το νησί ήταν γεμάτο από πυκνή βλάστηση και γιγάντιους φοίνικες.
Οι κάτοικοι όμως έκοβαν τα δέντρα προκειμένου να κατασκευάσουν τις οικίες τους, σχεδίες, εργαλεία, ενώ μεγάλος μέρος των δασών χρησιμοποιήθηκε για τη μεταφορά των moai στους τόπους ανύψωσής τους. Εξαιτίας λοιπόν της αποψίλωσης των δασών, οι βροχές και οι άνεμοι συνέβαλαν στη διάβρωση του εδάφους που είχε ως συνέπεια την αποτυχία οποιασδήποτε επιχείρησης καλλιέργειας. Βάση μελέτης επίσης, ειπώθηκε ότι οι ντόπιοι ήρθαν σε εμφύλιο πόλεμο εξαιτίας των λιγοστών αγαθών που είχαν απομείνει στο νησί.
Μια άλλη ανακάλυψη, περιλαμβάνει ανθρώπινα οστά, ένδειξη κανιβαλισμού, ίσως εξαιτίας της απουσίας τροφίμων στο νησί. Έτσι σιγά-σιγά, ο πολιτισμός του νησιού άρχισε να καταρρέει.
Για περισσότερες πληροφορίες πάνω στην πτώση του πολιτισμού, μπορείτε να διαβάσετε το βιβλίο του Τζάρεντ Ντάιαμοντ «Κατάρρευση».


____________________
Πηγές:
ΑΝΕΞΗΓΗΤΟ, τεύχος 106 (Σεπτέμβριος 1995)
ΑΝΕΞΗΓΗΤΟ, τεύχος 127 (Απρίλιος 1998)
MYSTERY, τεύχος 7