[Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ]
Η επίδραση του Ξενοφάνη στην μετέπειτα φιλοσοφία είναι τεράστια. Ο μονοθεϊσμός που εισάγει στο έργο του άσκησε μεγάλη επιρροή στην μέχρι σήμερα θρησκευτική σκέψη. Ο Jaeger (Theology 52) γράφει για την "τεράστια επίδραση του στη μεταγενέστερη θρησκευτική εξέλιξη", ο Burnet υποστηρίζει πως "θα γέλαγε αν ήξερε πως κάποια μέρα θα τον θεωρούσαν θεολόγο". Οι αντιδράσες που διατυπώνει ο Ηράκλειτος σχετικά με την λατρεία των αγαλμάτων όπως και η θεία εξουσία που παρουσιάζει στις Ικέτιδες ο Αισχύλος είναι φανερό πως επιρρεάστηκαν απο τη φιλοσοφική σκέψη του Ξενοφάνη. (1)
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ
[Ο ένας θεός]
Αποσπ. 23, Κλήμης, Στρωμ. V, 109. (1)
Ενας θεός, ο μέγιστος ανάμεσα στους θεούς και τους ανθρώπους, καθόλου όμοιος με τους θνητούς στο σώμα ή στο πνεύμα.
Κλήμης, Στρωμ V, Αποσπάσματα 14,15,16 (1)
"Οι θνητοί νομίζουν ότι οι θεοί γεννιούνται και ότι έχουν φορέματα και φωνή και σώμα σαν το δικό τους. Αλλα αν τα βόδια και τα άλογα ή τα λιοντάρια είχαν χέρια ή μπορούσαν να σχεδιάσουν με τα χέρια και να κάνουν έργα που κάνουν οι άνθρωποι, τα άλογα θα απεικόνιζαν τους θεούς σαν άλογα , τα βόδια σαν βόδια, και θα έκαναν το σώμα τους σαν το δικό τους. Οι Αιθίοπες λένε ότι οι θεοί τους είναι πλακουτσομήτιδες και μαύροι, οι Θράκες ότι οι δικοί τους θεοί είναι γαλανομάτηδες και κοκκινοτρίχηδες"
[Η Φύση και τα ουράνια σώματα]
Αποσπ 28, Αχιλλεύς, Εισαγ. 4. (1)
Της γής η πάνω άκρη είναι αυτή που βλέπουμε στα πόδια μας και που αγγίζει τον αέρα, ενώ η κάτω άκρη της φτάνει ώς το άπειρο.
Αποσπ 29, Σιμπλίκιος , εις Φυσικά 189. (1)
Οσα πράγματα γεννιούνται και αναπτύσσονται είναι γή και νερό.
Αποσπ 37, Ηρωδιανός, Περί μονήρους λέξεως 30. (1)
Και σε μερικές σπηλιές στάζει νερό.
Ιππόλυτος, Ελ. Ι, 14, 3. (1)
Ο ήλιος δημιουργείται κάθε μέρα απο μικρές φωτίτσες που συνθροίζονται, ενώ η γή είναι άπειρη και δεν περιέχεται ούτε απο τον αέρα ούτε απο τον ουρανό. Υπάρχουν άπειροι ήλιοι και φεγγάρια και τα πάντα είναι φτιαγμένα απο γή.
Αέτιος, ΙΙ, 20,3. (1)
Ο Ξενοφάνης λει ότι ο ήλιος αποτελείται απο διάπυρα σύννεφα. (σύγκέντρωση διάπειρων σωματειδίων που σαν φαινόμενο ονομάζεται "φώς των Διόσκουρων")
Αέτιος, ΙΙ, 24,9. (1)
Ο ήλιος προχωρεί αδιάκοπα, αλλά φαίνεται ότι κινείται κυκλικά εξαιτίας της απόστασης.
[Η γή ξαναγίνεται θάλασσα]
Ιππόλυτος, Ελ. Ι, 45. (1)
Ο Ξενοφάνης θεωρεί πως γίνεται ένα μίγμα της γής με τη θάλασσα και ότι με τον καιρό η γή διαλύεται απο το υγρό στοιχείο. Λέει ότι τέτοιου είδους αποδείξεις είναι ότι στην ενδοχώρα και στα βουνά βρίσκει κανείς κοχύλια και στα λατομία των Συρακουσών λέει πως βρέθηκε το αποτύπωμα ενός ψαριού και φυκιών, ενος στη Πάρο βρέθηκε το αποτύπωμα ενός φύλλου δάφνης και στη Μάλτα πλάκες με όλων των ειδών θαλάσσιους οργανισμούς.
Η ανθρωπότητα αφανίζεται όποτε η γή μεταφέρεται στη θάλασσα και γίνεται λάσπη, κατόπιν η διαδικασία της γέννησης ξαναρχίζει και αυτήν την καταβολή έχουν όλοι οι κόσμοι.
[Η ανθρώπινη γνώση]
Αποσπ. 34, Σέξτος, Προς Μαθηματικούς. (1)
Κανένας άνθρωπος δεν ξέρει, ούτε θα μάθει ποτέ, την αλήθεια για τους θεούς και για τα όσα λέω, γιατί ακόμα κι αν κατά τύχη κάποιος είπε την πλήρη αλήθεια, δεν το ξέρει. Για όλα τα πράγματα υπάρχουν μόνο γνώμες.
Αποσπ. 18, Στοβαίος, Ανθολόγιο Ι, 8, 2. (1)
Οι θεοί δεν τα φανέρωσαν όλα εξαρχής στους ανθρώπους, αλλά ψάχνοντας οι άνθρωποι βρίσκουν με τον καιρό το καλύτερο.
Αποσπ. 38, Ηρωδιανός, Περί μονήρους λέξεως 41, 5. (1)
Αν ο θεός δεν είχε φτιάξει το κεχριμπαρένιο μέλι, οι άνθρωποι θα θεωρούσαν τα σύκα πολύ πιό γλυκά.