ΑΛΚΜΑΙΩΝ Ο ΚΡΟΤΩΝΙΑΤΗΣ
[Η ΖΩΗ ΤΟΥ]
Ο Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης ήταν γιος του Πειρίθου και μαθητής του Πυθαγόρα. Η περίοδος της μεγάλης ακμής του συμπίπτει με το τέλος του 6ου και τις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ., στην περιοχή της Κάτω Ιταλίας. Υπήρξε μεγάλος γιατρός και φιλόσοφος και θεωρείται πατέρας της επιστημονικής ιατρικής, αφού πρώτος ασχολήθηκε με την πειραματική έρευνα και την χειρουργική στο ανθρώπινο σώμα.
[Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ]
Ο Αλκμαίων, ως φυσιολόγος - ερευνητής κατάλαβε την τεράστια σημασία του εγκεφάλου ως "ηγεμονικό" κεντρικό όργανο και ύστερα από ανατομικές μελέτες ανακάλυψε τα αισθητήρια νεύρα του που τα ονόμασε "πόρους" (αγγεία). Συγκεκριμένα, ο Αλκμαίων, παραδίδει πως με τους "πόρους" ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται τις πληροφορίες που δίνουν οι αισθήσεις και έτσι δημιουργείται η νόηση, που στηρίζεται, στη μάθηση, στη φαντασία,
στη μνήμη και στην κρίση."άπασας δε τα αισθήσεις συντηρείσθε πως προς τον εγκέφαλον." (3)
[Η ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΘΕΤΩΝ]
O Αριστοτέλης στο έργο του Μεταφυσικά παραδίδει έναν πίνακα αντιθέτων δυνάμεων που όπως αναφέρει άνηκε στο ιατροφιλόσοφο Αλκμαίων. Ο Πυθαγόρειος αυτός πίνακας είναι πιθανών να άνηκε στον Φιλόλαο, σημαντικότατο επίσης μαθητή του Πυθαγόρα.(βλ. ΚΕΙΜΕΝΑ)(1) . Με βάση αυτές τις αντίθετες δυνάμεις ο Αλκμαίων ορίζει την υγεία ως ισομερή μείξη και κατανομή (:ισονομία) των σωματικών δυνάμεων. Η ασθένεια προκαλείται από την επικράτηση μίας εκ των δύο δυνάμεων (:μοναρχία), γι΄ αυτό και η θεραπεία έγκειται στην εξισορρόπηση των δυνάμεων αυτών. Η θεωρία αυτή επηρέασε σε μεγάλο βαθμό του Ιπποκρατικούς γιατρούς που διατύπωσαν την δική τους διδασκαλία για τις "κράσεις" που και αυτή προϋποθέτει, ίση ανάμειξη των συστατικών του σώματος.(3)
[Η ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΚΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ]
Ο Αλκμαίων σύμφωνος με την Πυθαγόρεια παράδοση δέχεται την αθανασία της ψυχής, όχι όμως και την μετεμψύχωση της. (Αριστοτέλης, Περί Ψυχής Α12). Η ψυχή βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και αυτή ακριβώς είναι η αιτία που την καθιστά αθάνατη και θεϊκή όπως και όλα τα θεία ουράνια σώματα. (ήλιος, σελήνη, κλπ). Το τελικό συμπέρασμα του Αλκμαίων, ύστερα από όλες τις μελέτες του είναι πως ο άνθρωπος οδηγείται στον βιολογικό θάνατο γιατί δεν μπορεί να ενώσει το γήρας με την βρεφική του αφετηρία. Ο βίος του ανθρώπου δεν είναι κύκλος αλλά ευθεία γραμμή.
[ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ]
Ο Αλκμαίων στο έργο του «Περί Φύσεως» μας αποδεικνύει περίτρανα πως έμεινε πιστός μαθητής του Πυθαγόρα. Η αθανασία της ψυχής, η κυκλική ροή ως πηγή αιωνιότητας της ζωής είναι για τον Αλκμαίων η αληθινή γνώση των πραγμάτων. Η αληθινή γνώση δεν μπορεί να είναι ανθρώπινη αλλά θεϊκή γιατί η πρώτη είναι σχετική και περιορισμένη και καταλήγει μόνο σε υποθέσεις και προσεγγίσεις. Παντογνώστες και αλάνθαστοι είναι μόνο οι Θεοί.
ΚΕΙΜΕΝΑ
Διογένης Λαέρτιος, Βιβλίο 8, σελ 81, Αλκμαίων
Ο Αλκμαίων καταγόταν από τον Κρότωνα. Ηταν κι αυτός μαθητής του Πυθαγόρα. Ασχολήθηκε κυρίως με ιατρικά θέματα, κάποιες φορές όμως αναφέρεται και στη φυσική φιλοσοφία, όπως όταν λέει: «Τα περισσότερα απ όσα αφορούν τους ανθρώπους είναι διπλά»
Είπε ακόμη πως η ψυχή είναι αθάνατη και κινείται συνεχώς όπως ο ήλιος.
Διογένης Λαέρτιος, Βιβλίο 8, σελ 81, Αλκμαίων [Φαβωρίνος, Παντοδαπή Ιστορία]
« Ο Κροτωνιάτης Αλκμαίων, ο γιος του Πειρίθου είπε στον Βροτίνο, τον Λέοντα και τον Βάθυλλο τα εξής: «Τα περί αοράτων όπως και τα περί των θνητών μόνο οι θεοί τα αντιλαμβάνονται με σαφήνεια, οι άνθρωποι μπορούν μόνο να κάνουν υποθέσεις»
Αριστοτέλης, Μεταφ. Α5, 986 α22
..αλλα μέλη της ίδιας σχολής (Πυθαγόρειας) λένε ότι υπάρχουν δέκα βασικές αρχές, που την διατάσουν σε μία συστοιχία:
πέρας και άπειρον
περιττόν και άρτιον
έν και πλήθος
δεξιόν και αριστερόν
άρρεν και θήλυ
ηρεμούν και κινούμενον
ευθύ και καμπύλον
φως και σκότος
αγαθόν και κακόν
τετράγωνον και ετερόμηκες.
Με τον ίδιο τρόπο φαίνετε πως είδε το ζήτημα και ο Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης και είτε πήρε την ιδέα από εκείνους είτε εκείνοι την πήραν από αυτόν, γιατί εκφράστηκε με παρόμοιο τρόπο όπως εκείνοι. Λέει δηλαδή ότι τα περισσότερα ανθρώπινα φαινόμενα σχηματίζουν ζευγάρια, χωρίς πάντως να εννοεί τυχαίες αντιθέσεις
Αέτιος V,30,1
Ο Αλκμαίων υποστηρίζει ότι το μυστικό της υγείας είναι η ισότιμη ισορροπία των δυνάμεων, του υγρού και του ξηρού, του ψυχρού και του θερμού, του πικρού και του γλυκού και των υπόλοιπων, ενώ η επικράτηση ενός από αυτά είναι αιτία αρρώστιας, γιατί η επικράτηση του ενός ή του άλλου είναι φθοροποιός. Η αρρώστια προέρχεται άμεσα από την υπερβολική ζέστη ή το υπερβολικό κρύο, έμμεσα από τον υπερσιτισμό ή τον υποσιτισμό και η εστία της είναι το αίμα ή το μεδούλι ή ο εγκέφαλος. Μερικές φορές γεννιέται σαυτές τις εστίες από εξωτερικές αιτίες, από κάποιας μορφή υγρασίας ή από το περιβάλλον ή από την εξάντληση ή από τις κακουχίες ή από παραπλήσιες αιτίες. Η υγεία, από την άλλη μεριά, είναι η σύμμετρη ανάμειξη των διαφόρων ιδιοτήτων.
Αέτιος V,30,1
Ο Αλκμαίων υποθέτει ότι η ψυχή είναι μία ουσία που κινείται από μόνη της αέναα, και για αυτόν τον λόγο είναι αθάνατη και παρόμοια με τα θεϊκά.
Αριστοτέλης, Προβλήματα XVII, 3, 916a33 [Αλκμαίων αποσ. 2]
Ο Αλκμαίων λέει ότι οι άνθρωποι πεθαίνουν επειδή δεν μπορούν να ενώσουν την αρχή με το τέλος τους.